Het goede doel

inhoud

0. Inleiding
1. NGO's zijn professioneel, vrijwilligers bakken er niets van.
2. Vrijwilligersverenigingen worden niet gecontroleerd. Dat kunnen oplichters zijn.
3. Maar een deeltje van uw gift gaat naar het goede doel.
4. Ik heb een potje met vet...
5. NGO's zijn aanhangwagentjes van politieke partijen.
6. Mijn gift wordt opgesoupeerd door de reclamejongens.
7. Een gift aan een NGO brengt meer op
Slot



Inleiding

"NGO's zijn organisaties die het geld voor ontwikkelingssamenwerking gebruiken om zichzelf in stand te houden. De sjofele jeans en dito sandalen waarin het dagelijks bestuur rondsloft zijn nep. Of het weinige geld dat dan toch de derde wereld bereikt wat uithaalt interesseert die Che Guevarraspeldjesventers al lang niet meer."
De lezende meiachtenzestiger mag haar of zijn bloeddruk laten waar hij is, wij zijn het met deze stelling oneens.
"Vrijwillige ontwikkelingssamenwerkers zijn menopautische dames die in de bidonvilles van de derde wereld ingezamelde speeltjes in een groep trekkende en joelende jongeren gooien en dat nadien in neonverlichte parochiezalen toelichten als hulp waarbij niets aan de vingers blijft kleven." Ook dat is zever natuurlijk.
Zeven stellingen om U toe te laten uw volgende donatie voor het goede doel in een koekoekseivrij nest te deponeren.



1. NGO's zijn professioneel, vrijwilligers bakken er niets van.

Professionaliteit meet men aan de resultaten. En daarvoor moet je het doel van de humanitaire actie kennen. Een kleine vrijwilligersgroep die een school wil bouwen in Sri Lanka en daarvoor geld vraagt beoordeel je best aan het nut van die school, de stand van het project en aan andere projecten die al werden gerealiseerd. En omdat het om een eenvoudig project gaat moet je geen genie zijn om te weten of een gift wat uithaalt. Kleine afgelijnde projecten met een duidelijk doel en open informatie laten het best toe na te gaan of iets de moeite waard is.
NGO's maken het vaak moeilijk. De projecten zijn groot en vaak gekoppeld aan de ambitie de maatschappij in het doelland om te vormen. Dikwijls via eerder barokke constructies. Een colloquium organiseren bv als onderdeel van lobbying om internationale wetgeving te veranderen. Moeilijk te zeggen of zoiets werkt. Uit meer dan een onderzoek blijkt dat het maatschappijhervormend doel van projecten vaak volstrekt de mist ingaat.
Ook op de rapportering van NGO's naar het publiek zit nogal wat flou artistique. Bewust, zo vermoeden we. We vonden geen enkel op het internet gepubliceerd financieel verslag dat een duidelijk en gedetailleerd beeld gaf wat met het geld van de donatoren precies gebeurt.
NGO's zijn overigens onderworpen aan overheidsevaluatie, ook wat betreft de realisatie van de doelstellingen. Zelf weigeren ze die evaluatierapporten vrij te geven. De overheid doet dat op hun aandringen ook niet. Ok, we nemen aan dat de confrontatie van de realiteit met het heroïsche beeld dat NGO's van zichzelf bij het geefpubliek ophangen niet zonder duiding kan. Anderzijds kan je toch geen geld vragen aan Jan met de pet als je die te stom vindt om een dossier te lezen.
Lukken alle projecten van NGO's. Neen dus. Een groot deel daarvan mist zijn doel. Slagen vrijwilligersorganisaties steeds in hun opzet. Ook niet. Maar Uw controle daarop is eenvoudiger omdat de doelstelling van het project vaak eenvoudig en meetbaar is. Als de vrijwilligersvereniging tenminste open kaart speelt. Wat vrijwilligersverenigingen vaak doen. En NGO's haast nooit.



2. Vrijwilligersverenigingen worden niet gecontroleerd. Dat kunnen oplichters zijn.

Klopt. Maar je hebt wel het voordeel dat ze in de regel én dichter bij de bevolking staan en werken met vaak onbezoldigd en dus gemotiveerd en onafhankelijk personeel. Twee vormen van controle die -naar wij menen- een fraudeur meer zullen verontrusten dan een inval van de BBI. Er zijn ook vrijwilligersorganisaties die fondsen werven zonder persoonlijke band met de donatoren. Bij wijze van mailing. Hier geef je best de voorkeur aan organisaties die fiscale attesten uitgeven. Die vallen wel onder controle van de overheid. Niet zo vaak. Maar wel grondig.
Een NGO-statuut vrijwaart ook niet voor fraude. Maar de controle is sluitender dan voor vrijwilligersverenigingen. Wat dan weer niet wil zeggen dat Uw donatie er zonder kleerscheuren tot bij de beneficiënt raakt.Dat brengt ons bij het begrip administratiekosten.



3. Maar een deeltje van uw gift gaat naar het goede doel.

Administratiekosten. Overheadkost voor de yuppies onder jullie. Wat een organisatie aan zichzelf en niet aan de projecten spendeert. Een begrip zo rekbaar als de politieke voorkeur van de Heer Anciaux junior. Creativiteit troef. Projectpersoneel bvb dat toch algemene administratieve taken buiten het project uitvoert maar dan wel op kosten van dat project. Of een projectadviseur die voor een sappige 10.000 Euro vanuit een luxehotel in het doelland een oppervlakkig verslagje schrijft maar eigenlijk vergoed wordt voor diensten die men liever niet als administratiekost boekt. De overheid legt NGO's op dat administratiekosten niet meer mogen bedragen dan twintig procent van de inkomsten uit voornamelijk donaties en subsidies. Een NGO met veel subsidies kan dus meer administratiekosten draaien dan een vrijwilligersorganisatie. Die zijn in de regel immers uitgesloten van overheidssteun. De subsidiërende overheid zal evenwel binnen het gesubsidieerde project ook maxima voor administratiekosten opleggen. Een hoge administratiekost wordt dus veelal op vrije inkomsten -Uw donatie- toegerekend. U bent het dus die proportioneel het grootste deel van die administratiekosten betaalt.
Grote organisaties met veel betaald personeel maken altijd meer administratiekosten dan kleine ontwikkelingsgroepen, en al zeker meer dan vrijwilligersgroepen. Loonkost is de grote slokop. Hoe minder personeel uw favoriete ontwikkelingsorganisatie in dienst heeft, des te meer kans dat een groter deel van uw gift naar de projecten, lees naar de noodlijdenden gaat. Vrijwilligersorganisaties scoren dus in de regel beter. Vaak dragen de vrijwilligers zelfs de onkosten van de reis en het verblijf nodig voor een project. Als vrijwilligersorganisatie draait Volk in Nood gemiddeld anderhalf procent administratiekost. Wat zeer weinig is.



4. Ik heb een potje met vet...

Er is nog een andere manier waarop Uw gift haar doel kan missen. NGO's zijn uiterst bedreven in het aanleggen van spaarpotjes. Zeker als het geefpubliek n.a.v. een gemediatiseerde ramp diep in de geldbuidel tast. Wellicht heeft U er niets op tegen dat Uw gift voor een ander goed doel wordt gebruikt. Hulp aan gehandicapten in Latijns-Amerika in plaats van Tsunamihuizen bv. Maar dat Uw gift op een beleggingsrekening belandt en daar voor eeuwig en drie dagen blijft is toch nog wat anders. Sommige NGO's hebben zo een portefeuille die meer dan de jaaromzet bevat. Eventuele dividenden of rentes worden in de regel gebruikt om, jawel, admininistratiekosten te dekken.
Kleinere organisaties zoals vrijwilligersverenigingen hebben deze mogelijkheid om te sparen minder of niet. Vaakt dekt de jaarinkomst ternauwernood de projectuitgaven. Lean en mean dus. Maar wel een goede garantie dat Uw bijdrage niet in een beleggingsportefeuille verdwaalt.



5. NGO's zijn aanhangwagentjes van politieke partijen.

Juist, er zijn NGO's met sterke partijpolitieke banden. We zien ook niet goed in wat daar eigenlijk mis mee zou zijn. Als tenminste het publiek daarover wordt geïnformeerd.
NGO's gebruiken hun politieke invloed overigens ook om hun eigen positie te behouden en te versterken. Met succes. Want NGO's hebben het alleenrecht op Gemeenschaps-en nationale overheidssubsidies voor ontwikkelingssamenwerking en noodhulp en vormen, zeker in Vlaanderen een gesloten club waarvoor de toetredingsvoorwaarden jaar na jaar verstrengen. Dat is al bedenkelijker. Monopolies zijn nooit een goede zaak. Ze leiden tot verstarring en inefficiëntie. Voorbeeldje: Een NGO bouwt in Sri Lanka huizen aan zowat 6000 Euro het stuk. Exclusief de grond die overheidseigendom blijft. Niet zo gezond in een land waar nogal wat corruptie heerst. Volk in Nood koopt in datzelfde land huizen voor 2500 Euro. Inclusief land. NGO's krijgen daartoe overheidssubsidies. De onderscheiden ministers staan volstrekt kritiekloos met vette cheques te zwaaien op televisiebenefieten. Vlaamse vrijwilligersverenigingen pakken volledig naast de subsidiepot. Mooi lobbywerk van de NGO's. Maar wie betaalt de prijs van die meerkost? De belastingsbetaler, maar ook de doelgroepen in Sri Lanka. Monopolievorming is inderdaad nooit een goede zaak. Behalve voor de monopolist natuurlijk.



6. Mijn gift wordt opgesoupeerd door de reclamejongens.

De geefmarkt is big business. NGO's halen zowat 80 miljoen euro jaarlijks bij het publiek, de 'vierde pijler', veelal vrijwilligersverenigingen, doet het waarschijnlijk even goed. Het gaat dus om nogal wat geld. De reclameboeren pikken daar graag een graantje van mee. Ook de showbiss. Of dacht U dat iedereen gratis het podium opklautert voor een 12-12 televisieshow? Toch zijn het vooral de NGO's die beroep doen op 'professionele reclamemakers'.Inschatten hoeveel van Uw gift naar de marketing gaat is moeilijk. Omdat de budgetpost 'sensibilisering en educatie', die als ontwikkelingssamenwerking geldt,aanschurkt tegen reclame en fondsenwerking. Hoeveel procent van een foldertje of een reclameblok in de krant is eigenlijk reclame en hoeveel lijntjes van die tekst zijn louter bedoeld als bewustmaking van de derdewereldproblematieK?
Hoewel er geen cijfers over bestaan ligt het voor de hand dat vrijwilligersverenigingen in veel mindere mate beroep doen op reclame en dat het percentage van een gift dat naar reklame gaat, en dus niet naar ontwikkelingssamenwerkling 'te velde'er lager zal liggen. Anderzijds zal het aandeel van reclamekost bij zeer grote NGO-fondsenwervingscampagnes met veel publieke respons wellicht ook niet verschrikkelijk hoog zijn.
Dat de NGO's de geefmarkt moeten delen met hun niet door de staat erkende collega's zet nogal wat kwaad bloed. Onder het motto 'ethische fondsenwerving' willen de NGO's controle verwerven op minstens het gebruik van donaties aan de vierde pijler. We zien de bui al hangen. Een door de staat erkende vzw zou het fiat moeten geven voor elke inzamelactie en inzage krijgen wie wat aan wie schenkt voor het goede doel. De eerste stap naar een uitbreiding van een al zeer sterk monopolie.
Dat zulks onder de slogan 'eerlijke fondsenwerving' gebeurt is wel zeer cynisch als men de technieken kent die sommige NGO's gebruiken om fondsen te werven. U wordt op straat benaderd door een vriendelijk uitziend wicht dat poseert als vrijwilligster voor het goede doel en 'of u niet een permanente opdracht wil tekenen'. Die vrijwilligster wordt daar echter voor betaald en pikt een bonusje mee op elke binnengehaalde gift. Courante praktijk, naar het schijnt. Bij sommige nGO's. Proper is anders.



7. Een gift aan een NGO brengt meer op


Daar zit wat in. Als een NGO erin slaagt overheidssubsidies te krijgen voor een humanitair project dan zal die overheid vaak slechts een deel financieren. De rest van de projectkost moet de NGO zelf ophoesten met gelden van donaties.
Dat betekent zonder meer een meerwaarde voor uw gift die niet-NGO's U niet kunnen bieden. Zij worden immers van subsidies uitgesloten. Bij Uw gift aan een NGO legt de overheid dus geld bij, zodat met Uw gift meer kan worden gedaan.
Toch mag U niet vergeten dat overheidsgeld ook belastingsgeld is. M.a.w. die meerwaarde betaalt U eigenlijk voor een stukje zelf. Gesubsidiëerde NGO's krijgen sowieso een deel van Uw inkomen. Keuze hebt U daar niet in.



En tot slot...

..ligt de keuze of en aan welk goed doel te geven steeds bij de schenker zélf. Doneren is vaak emotioneel gedrag. Sommige fondsenwervers spelen daar handig op in. Tot het ziekelijke toe. Nu is er natuurlijk niets mis met een gevoel van medeleven. Integendeel. Maar een daad van menslievendheid of solidariteit moet ook worden beredeneerd. Wie voor de derde wereld wil geven doet er goed aan de zakelijke kant niet uit het oog te verliezen. Anders loopt de schenker wel erg veel kans gefopt te worden. Wij hopen dat dit artikeltje U wat meer inzicht geeft zodat U een goede keuze kan maken. In Uw belang en dat van de noodlijdenden.