Over de asielcrisis, asieldarwinisme en het recht op terugkeer
(naar inhoud NIEUWSBRIEF)

.

Donoren vroegen onze mening over de asielcrisis. Een organisatie als Volk in Nood heeft daar inderdaad wel wat over te vertellen. Vanuit de humanitaire bezorgdheid die ons eigen is, maar ook vanuit onze Vlaamse visie op de wereld gaan we op zoek naar wat ethisch verantwoord handelen is in de Syrische vluchtelingencrisis.
We hoeden ons daarbij voor wolligheid. Wij balen daarvan. In ontwikkelingssamenwerking maar ook in het maatschappelijk debat kiezen we een nuchtere benadering. We houden rekening met de aardse realiteit.
Voor wie tijd of zin ontbreekt om het hele artikel door te nemen lichten we de belangrijkste passages uit de tekst.
En ook de meest controversiële. We maken ons alvast geen illusies, net als voor onze beschouwingen over de Kosova-crisis waar we ook geen blad voor de mond namen worden we hier wellicht door een deel van de NGO-wereld voor gekapitteld. Het weze zo.
Tweeten

• De verdrinkingsdood van de Koerdische peuter Aylan is verschrikkelijk. Het misbruik van een kinderlijk als argument voor een Europa dat alle grenzen moet slopen wegens zogeheten collectieve schuld is dat ook.~lees verder~
• Het is de taak van Europa om ervoor te zorgen dat de opvang van de vluchtelingen in Syrië en zijn nabuurstaten menswaardig verloopt. Dat maakt een humaan terugkeerbeleid mogelijk. Dat beleid is noodzakelijk ook al omdat Europa politiek noch economisch tien miljoen vluchtelingen kan opvangen.~lees verder~
• Europese lidstaten moeten ten aanzien van Syrië een gemeenschappelijk beleid ontwikkelen en een vrede door vergelijk nastreven. Met gebruik van economische druk en zelfs met gebruik van militaire macht als nodig.~lees verder~
• De vluchtelingencrisis toont aan dat ontwikkelingssamenwerking niet efficiënt werkt. Dat is geen zaak van geldgebrek. De Europese ontwikkelingssamenwerking, maar ook de belgische en Vlaamse zijn toe aan een grondige evaluatie waarbij geen heilige huisjes worden gespaard.~lees verder~
• Uiteindelijk is het resultaat van de onbewaakte Europese grenzen dat slechts vluchtelingen met voldoende financiële middelen er in slagen Europees asiel te verkrijgen. Sociaal of fysiek zwakkeren, de meest kwetsbaren dus, maken geen kans. Dat is asieldarwinisme. En dat is onverdedigbaar.~lees verder~
• Het huidig Europees asielbeleid – als men al van een beleid kan spreken - bevoordeligt niet slechts de economisch krachtige asielzoekers, het werkt ook bestendigend op het etnische karakter van het conflict en moedigt etnische zuivering aan.~lees verder~
• Het verwaarlozen van de vluchtelingencrisis vreet danig aan het asielrecht. Een evolutie die geen humanitair onberoerd kan laten. Dat men zich geen illusies make: bij het Europees onbeheerd laten van de vluchtelingencrisis zal deze tendens alleen maar toenemen.~lees verder~

Emodebat.

De vluchtelingencrisis laat niet veel Vlamingen onberoerd. Tussen extreem links dat pleit voor een Europa zonder grenzen - de wereld is van iedereen - en zij die het asielrecht liever zagen verdwijnen situeert zich de modale Vlaming. Hij betwist niet dat asiel bij een beschaafde wereld hoort maar is verontrust - o.i. terecht - door het manifeste falen van het Europees asielstelsel en de toevloed van honderdduizenden asielkandidaten.
Het debat wordt emotioneel gevoerd. Te emotioneel. Dat heeft met het onderwerp te maken, menselijk leed is er uiteraard niet vreemd aan. Maar ook de pers laat rationele argumentatie wat graag ondersneeuwen door schrijnende beelden. De hoop dat het vluchtelingenprobleem de staatssecretaris in last zou brengen is daar niet vreemd aan. Partijpolitiek is in belgië nooit ver weg. Die emo-journalistiek werkt evenwel danig polariserend en bemoeilijkt een maatschappelijk debat. Op gevaar af dat dat het draagvlak voor recht op asiel zelf wegsmelt.
De verdrinkingsdood van de Koerdische peuter Aylan is inderdaad verschrikkelijk. Het gebruik van een kinderlijk als argument voor een Europa dat alle grenzen moet slopen wegens zogeheten collectieve schuld aan deze tragedie is dat ook. Was niet het valse geloof in een Europa zonder grenzen dat Aylans vader aanzette om zijn familie dat fatale risico te laten nemen?

De morele plicht van Europa

De eerste oorzaak van de asielcrisis is de oorlog in Syrië en het soms falende opvangbeleid in de regio. Libanon en Turkije geven onderdak aan 3 miljoen oorlogsvluchtelingen, in Syrië zelf bevinden zich 5 miljoen intern ontheemden. De vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties kampt in Libanon met een tekort aan middelen om deze vluchtelingen te ondersteunen en haar vraag naar financiële hulp wordt onvoldoende beantwoord. Het is de taak van de internationale gemeenschap en zeker ook van Europa en van zijn lidstaten de opvang van de vluchtelingen in Syrië en zijn nabuurlanden te financieren.
Europa heeft ook een morele verantwoordelijkheid in het Syrië-conflict. Het deelt in de geopolitieke belangen die de oorlog voeden. De oorlog in Syrië draait ook om de energiebevoorrading van Europa. De Verenigde Staten, Saoedi Arabië en Qatar betwisten Rusland, Iran en het Assad-regime de zeggenschap over toekomstige gaspijpleidingen. Zowat elke partij in dit conflict heeft boter op het hoofd. Europa kan hier een actievere rol spelen. Of men dat nu wenst of niet, Syrië is de achtertuin van ons continent en dat brengt verantwoordelijkheid mee. Net zoals de militaire en economische macht van Europa verplichtingen creëert. Europese lidstaten moeten ten aanzien van Syrië een gemeenschappelijk beleid ontwikkelen en een vrede door vergelijk nastreven. Met gebruik van economische druk en zelfs met gebruik van militaire macht indien nodig. En dat laatste lijkt minstens bij de noodzakelijke eliminatie van de Islamitische Staat onvermijdelijk.
Tenslotte, een duurzame vrede in het Midden Oosten is slechts denkbaar mits men de rechten van de daar levende volkeren erkent. Indien men blind blijft voor de drang naar zelfbestuur van bv. Koerden en Soennieten zal een eventuele vrede tijdelijk en wankel blijken.

Vluchtelingencrisis : professionele fondsenwervers draaien overuren.

Het falen van ontwikkelingssamenwerking

De vluchtelingencrisis betreft niet slechts oorlogsslachtoffers. Tussen de asielzoekers uit Afrika en het Midden-Oosten mengen zich grote groepen economische migranten. Men spreekt van 40%. Deze economische vluchtelingen komen - ook naar onze mening - niet in aanmerking voor een vluchtelingenstatuut. Toch is ook hun lot betreurenswaardig. Wie gelooft in solidariteit kan niet blind blijven voor de schrijnende armoede van vooral Afrika. Sinds een halve eeuw investeert Europa in de economische opgang van dat continent en de verbetering van de levensomstandigheden daar. De exodus uit Afrika maakt pijnlijk duidelijk dat deze investeringen slechts deels hebben gerendeerd. De oplossing zit o.i. niet in een verhoging van de aan ontwikkelingssamenwerking bestede middelen. De Europese ontwikkelingssamenwerking, maar ook de belgische en Vlaamse zijn toe aan een grondige evaluatie waarbij zowel gevestigde belangen als algemeen aangenomen “waarheden” tegen het licht mogen worden gehouden. Is het subsidiemonopolie van de belgische ngo’s in ontwikkelingssamenwerking niet contraproductief? Is de keuze van de belgische partnerlanden niet te zeer ingegeven door economische of partijpolitieke belangen? In hoe verre is onze ontwikkelingssamenwerking effectief en worden niet al te veel middelen in belgië afgewend naar vage maar voor ngo's lucratieve concepten zoals “draagvlakversterking” en “noordwerking”.

Europa’s machteloosheid en het asieldarwinisme

Europa slaagt er niet in zijn grenzen te bewaken en bepaalt niet langer zelf wie het grondgebied betreedt. Vooral Griekenland weigert inspanningen voor een ordentelijke grensbeveiliging en voor opvang of registratie van de vluchtelingen die het zo aantrekt. Het is de politiek van Griekenland - maar niet alleen van dat land - om vluchtelingen vrije transit te geven naar hun reisdoel in noordwest Europa en zich zo van “het probleem” te ontdoen. De wetenschap dat asielzoekers zelf hun asielbestemming kunnen bepalen eenmaal binnen Europa, het asiel-shoppen, trekt steeds meer vluchtelingen aan. Dit veroorzaakt een kettingreactie van ellende doorheen de middellandse zee, doorheen ook de Balkan en in Europees gebied, in eerste plaats voor de vluchtelingen zelf.
De tocht van deze vluchtelingen is risicovol en duur omdat gebruik wordt gemaakt van mensensmokkelaars. Bedragen van 5000 € per persoon zijn courant. Uiteindelijk is het resultaat van de onbewaakte Europese grenzen dat slechts vluchtelingen met voldoende financiële middelen er in slagen Europees asiel en Europese hulp te verkrijgen. Sociaal of fysiek zwakkeren, de meest kwetsbaren dus maken geen kans. Dat is asieldarwinisme. En dat is onverdedigbaar.

Eerst de zwakkeren helpen

Het plan van UNHCR om in Europa opvang te bieden voor kwetsbare gezinnen uit Syrië zelf en uit de vluchtelingengroepen in omliggende landen - de juiste aanpak - wacht nog steeds op voltooiing bij gebrek aan interesse.
De onmacht of onwil van een aantal Europese staten om een correct grensbeleid te voeren en het uitblijven van Europese dwang op die landen om dit wel te doen creëert een inhumane asielpraktijk waarbij de sterkeren hulp krijgen terwijl de zwakkeren verweesd achterblijven. Het is immers ook de Syrische middenklasse die emigreert, en zonder die middenklasse wordt het revitaliseren van Syrië en de heropbouw van het land een onmogelijke opdracht. Ondanks alle politieke snottebellen is dat de rauwe realiteit.
Een ernstig asielbeleid voor oorlogsvluchtelingen houdt rekening met de graad van hulpbehoevendheid van de slachtoffers. Dit betekent dat men in en rond oorlogsgebied selecteert wie zich in een dringende noodsituatie bevindt en geholpen kan worden in Europa. Dat zijn niet diegenen die zich nu aan de poorten van Europa verdringen. Een groot deel van die personen bevond zich niet in een noodsituatie die beantwoordt aan de criteria toepasbaar op een oorlogsvluchteling. Zij ruilen de veiligheid van bv. Turkije voor eenzelfde veiligheid in West-Europa omdat daar betere sociale voorzieningen zijn.

Oorlogsvluchteling met economisch motief

De oorlogsvluchtelingen uit Syrië zijn natuurlijk ook geen louter economische vluchtelingen. Maar ze handelen mede uit economische motieven. Wij stellen al evenmin dat deze personen geen slachtoffers zijn van oorlogsgeweld of dat ze geen recht hebben op onze steun. Integendeel. Maar een terugwijzingsbeleid is weldra noodzakelijk ook al omdat Europa politiek noch economisch tien miljoen vluchtelingen kan opvangen. En een terugwijzingsbeleid is slechts humanitair aanvaardbaar als het gekoppeld is aan een door Europa gefinancierde lotsverbetering van de intern ontheemden en de vluchtelingen in Syrië, Turkije en Libanon. Dit terugwijzingsbeleid is overigens ook dringend. Hoe langer men daarmee mee wacht, des te groter wordt het aanzuigeffect van Europa en des te onomkeerbaarder wordt humanitaire onrechtvaardigheid van het huidige asielbeleid.

Controle buitengrenzen Europa herwinnen

Wil Europa een humanitair asielbeleid die naam waardig dan dient het dus de controle op de buitengrenzen te herwinnen. Pas in die omstandigheden kunnen de lidstaten zelf bepalen welke groepen binnen de vluchtelingengemeenschap de grootste nood hebben aan asiel en hulp in Europa en wordt deze keuze hen niet opgedrongen door meer fortuinlijke en mobiele asielzoekers.
Een van de technische mogelijkheden daartoe is het vergroten van het mandaat van Frontex (Grensagentschap van de Europese Unie) dat totnogtoe slechts de inspanningen van de lidstaten ondersteunt. Ook sancties tegen lidstaten die hun grensbewaking verwaarlozen en bijkomende Europese steun aan die lidstaten die hun grenzenbeleid willen verbeteren lijken noodzakelijk.
Vluchtelingencrisis vreet aan het asielrecht
De ongecontroleerde toevloed van vluchtelingen werkt in de Balkan, maar daar niet alleen het verstrengen van de nationale asielwetten en asielpraktijk in de hand. Nogal eens wordt het kind met het badwater weggegooid in een paniekreactie bij de influx van grote groepen vluchtelingen die men noch kan, noch wil opvangen. Het verwaarlozen van de vluchtelingencrisis vreet danig aan het asielrecht. Een kwalijke evolutie die geen humanitair onberoerd kan laten. Maar dat men zich geen illusies make: bij het Europees onbeheerd laten van de vluchtelingencrisis zal deze tendens alleen maar toenemen. Dienen dan verdragen zoals de Conventies van Genève aangepast? De gewijzigde socio-economische realiteit van onze samenleving samen met een steeds ruimere interpretatie van het asielrecht door internationale rechtscolleges wijzen in die richting. Het asielrecht verliest de band met de haalbare realiteit. En toch is terughoudendheid hier geboden. De grondbeginselen van het asielrecht zijn iets waar men werkelijk niets op mag inkorten.
De asielcrisis als katalysator van etnische zuivering
De Syrische oorlog heeft een etnisch karakter. Gemeenschappen worden uitgeroeid of verdreven omdat ze behoren tot deze of gene etnische of religieuze groep. Een kwalijke tendens die in recente conflicten meer regel dan uitzondering schijnt te worden. Dit aspect van de Syrische oorlog kan men niet zo maar negeren. Het aanmoedigen van emigratie uit de regio zoals nu plaatsheeft door de feitelijke asieltoestand in Europa is een factor in de oorlog zelf. Etnische zuiveringen worden erdoor aangemoedigd en de emigratie van vooral de weerbare en economisch sterkere bevolkingsdelen speelt in de kaart van wie de regio wil hertekenen in “etnisch zuivere” gebieden. Een blind asielbeleid bevoordeligt niet slechts de economisch krachtige asielzoekers, het werkt ook bestendigend op het etnische karakter van het conflict en moedigt etnische zuivering aan.

Over asiel-shoppen en de spreiding van vluchtelingen

Asielshopping is een belangrijke factor in de vluchtelingencrisis. Het is voor een vluchteling voordeliger asiel aan te vragen in Noordwest-Europa omdat de sociale voorzieningen er beter zijn. Eenmaal binnen Europa heeft de vluchteling ook die mogelijkheid, hij kan vrij doorreizen naar het land van zijn keuze. De druk op de Noordwest-Europese staten wordt zo immens. Zij vangen zowat 70% van de vluchtelingenstroom op.

.

Zelfs Duitsland dat met het “grote welkom” aan de oorzaak lag van een versnelling van de vluchtelingenstroom kan deze druk niet langer aan. Het bedreigt de landen in oostelijk Europa die weigerig staan tegen opname van vluchtelingen met sancties. En in de Duitse opvangkampen is nu sprake van verkrachtingen, willekeur en geweld.
Een verplichte spreiding van vluchtelingen die zich momenteel in Europa bevinden maar nog niet in een concrete nationale asielprocedure zijn opgenomen, en al zeker van nieuwkomers is dan ook noodzakelijk. Men moet de asielzoeker de keuzevrijheid ontnemen.

Europese hotspots, nutteloos zonder sluitende grensbewaking

Op 22/9 laatst besloten de Europese Ministers van Binnenlandse zaken in die zin voor een contingent van 120-duizend personen. Elke Europese lidstaat met uitzondering van het Verenigd Koninkrijk zal een quotum toegewezen krijgen. Een begin, maar niet echt relevant in het kader van de honderdduizenden die reeds toevlucht zochten in Europa of dat nog kunnen doen.
Bovendien werd deze beslissing meerderheid tegen minderheid genomen. Roemenië, Tsjechië, Slovakije en Hongarije stemden tegen. Er bestaat een behoorlijke kans dat die landen obstructie zullen voeren en opname van hun vluchtelingenquotum zullen weigeren.
Hoe dan ook, het ingevoerd Europees stelsel waarbij vluchtelingen worden opgevangen in zogeheten hotspots aan de buitengrenzen van Europa, daar worden geregistreerd en toegewezen aan een lidstaat voor asielprocedure is alleen al humanitair een goede zaak. Het eerste wat je met een vluchtelingenstroom moet doen is deze stabiliseren zodat hulpverlening kan. Of een spreiding van vluchtelingen daarmee mogelijk wordt, en of deze Europese procedure het aanzuigeffect van de totnogtoe vrij te bereiken Noordwest-Europese staten zal verminderen is nog maar zeer de vraag. Dat is eigenlijk alleen denkbaar indien door een correcte grensbewaking alle vluchtelingen in zo’n hotspot terechtkomen, bv. onder sanctie van onmiddellijke terugwijzing. Indien het Europese plan nog steeds ruimte laat voor vrije toegang in Europa dan zullen de hotspots door inreizende vluchtelingen eerder gemeden dan opgezocht worden.

belgië als aantrekkelijk asielland

belgië participeert als kleine lidstaat nauwelijks aan Europese beslissingen. Het ondergaat het falen van Europa, het m’en foutisme van Griekenland en de megalomane welkomstpolitiek van Duitsland.
Men schat dat het aantal ingediende asieldossiers in belgië dit jaar de kaap van de 35000 zal ronden, een verdubbeling in vergelijking met 2014. Voor 2016 wordt een verdere stijging verwacht. Zowat 60% van de aanvragers ontvangt uiteindelijk de vluchtelingenstatus. Belangrijk ook is dat belgië boven het Europees gemiddelde scoort m.b.t. asielaanvragen in 2015 : 2,1 per 1000 inwoners. Dat wijst er op dat belgië tot de “aantrekkelijke” asiellanden behoort. Onze goede sociale voorzieningen waarop de erkende vluchteling in gelijke mate als de autochtoon gerechtigd is zijn daar niet vreemd aan.

Armanipakken en tentzeil

Over de kost van deze asielcrisis voor belgië wordt geheimzinnig gedaan. De uitspraak van vicepremier Kris Peeters dat er “voorlopig” geen probleem is met de sociale zekerheid en dat belgië dus nog wel “wat asielzoekers” aankan inspireert alvast geen vertrouwen. Al zeker niet als zijn partijgenoot Peter Van Rompuy ervoor pleit de kosten van de asielcrisis uit de begroting te houden. Een eerlijke poging om de totale kost in alle openheid te berekenen zagen we tot nog toe nergens - met excuus indien we ons vergissen - behalve deze door het Vlaams Belang, dat de kost in 2015 raamt op 880 miljoen euro.
Je hoort de stijging van het aantal asielaanvragen ook duiden als een opportuniteit omdat er in belgië een tekort aan gespecialiseerde werkkrachten en ondernemers is en dat een deel van de vluchtelingen dit tekort zou kunnen invullen. De werkgeversorganisaties kwamen deze stelling verdedigen in het vluchtelingenkamp te Brussel en het contrast van Armanipakken en tentzeil gaf leuke televisie maar erg overtuigend is dit argument niet. De tewerkstellingsgraad bij erkende vluchtelingen wijst in alle geval niet in die richting. En eigenlijk kan dat ook niet anders. Er is een tijdelijke taalbarrière, diploma’s en technische vereisten in het Midden-Oosten en Afrika liggen anders dan in Europa en vooral, de hoge werkloosheid in Brussel en Wallonië duiden niet op een groot tekort aan arbeidskrachten. Je gaat er dan ook beter van uit dat de asielcrisis in belgië een netto meerkost meebrengt en dat de terugverdieneffecten, zeker de eerste jaren verwaarloosbaar zijn.

Recht op en plicht tot terugkeer

Indien Europa geen sluitende oplossingen biedt voor de vluchtelingeninflux en deze zich in belgië zo blijft doorzetten zal de kost uiteindelijk ondraagbaar worden. Indien zo, en wil men de fundamenten van het asiel vrijwaren dan heeft men eigenlijk geen andere keuze dan maatregelen te nemen die het aanzuigeffect van belgië verminderen en de kost reduceren. Een Europees sociaal stelsel voor erkende vluchtelingen is o.i. een aanvaardbare mogelijkheid. Een belgische verstrenging van de voorwaarden tot gezinshereniging en het toepassen van een tijdelijk verblijfsstatuut op alle erkende vluchtelingen zijn dat ook.
Er bestaat voor vluchtelingen een recht op terugkeer. Zoals we hierboven hebben bepleit is het ook daarom onze taak in Europees kader mee te werken aan een stabilisering van de situatie in o.a. Syrië. En om onze ontwikkelingssamenwerking efficiënter te maken.
Wij voegen daaraan toe dat in onze kijk op asiel de oorlogsvluchteling ook een plicht van terugkeer heeft, zodra hij een normaal en aanvaardbaar leven kan leiden in het land dat hij moest verlaten. Hij is aan de gemeenschap die hij achterliet de taak van wederopbouw verschuldigd. Weinig echte oorlogsvluchtelingen zullen dat trouwens betwisten. Die plicht tot terugkeer is evenwel niet absoluut en dient afgewogen tegen de integratiegraad die de vluchteling in onze gemeenschap verwierf. Men kan bv. van een jongvolwassene die hier school loopt en weldra een diploma zal halen niet verlangen dat hij de studies stopt en terugkeert. Maar wel dat hij met die verworven kennis later in zijn land zal bijdragen aan de heropbouw van de samenleving.
Hoe dan ook geeft het subsidiair statuut waarop oorlogsvluchtelingen beroep doen slechts na vijf jaar recht op een permanente verblijfsvergunning. En zelfs na die vijf jaar beschikt de Commissaris over de mogelijkheid het statuut op te heffen indien de omstandigheden in het land van de vluchteling zijn gewijzigd.
Aan deze regelgeving is niets uitzonderlijks of inhumaan hoewel ze in België zelden wordt toegepast. Asiel, zoals internationaal aanvaard, is een tijdelijke vorm van bescherming die aanhoudt zo lang die bescherming noodzakelijk is.

Constructieve journalisten genieten van Brussels tentenkamp

Voor de moedige lezer die tot hier meelas nog volgende beschouwing. Ons is volstrekt onbegrijpelijk dat een burgemeester om partijpolitieke redenen aarzelt een make-shift vluchtelingenkamp in Brussel te sluiten. Tijdens de Kosova-exodus organiseerden we noodopvang voor 5000 vluchtelingen in Albanië. Ook in Niger werken we met grote groepen ondervoede kinderen en moeders. Onhygiënische omstandigheden zijn bij grote concentraties personen levensgevaarlijk. In het Brussels kampement neemt men het niet nauw met voedsel hygiëne en gezonde huisvesting. Een en ander zal wel met de beste bedoelingen gebeuren maar daar heeft een kind of een oudere met infectie op de luchtwegen of diarree weinig aan. Het is trouwens bang wachten op een onvermijdelijk erger. En vooral, waar blijft het journalistengild om Burgemeester Mayeur op zijn onverantwoorde nalatigheid te wijzen?
Een bepaalde pers geniet van de Brusselse kamptoestand. Mooie beelden die de hardvochtigheid van het beleid suggereren en enig diepgaand debat over de vluchtelingencrisis in een emotioneel over-en-weer verzuipen.
En toch is zo’n debat nodig. Ook de bevolking heeft recht op een gehoorde mening bij de vluchtelingencrisis. Zij financiert het beleid. Zij ondervindt als eerste de sociale ontsporingen die meer uitzondering dan regel zijn, maar die wél bestaan. Als die bevolking in de sociale media onhandig zijn gal spuwt wordt die klacht met politieke correctheid geklasseerd. Of geridiculiseerd. Door tweetende persgoeroes wiens enige contact met de wérkelijke wereld de in het grijs betaalde Afrikaanse kuisvrouw op de loft is. Zij zijn het die nu al decennialang het debat blokkeren en de intellectueel starre grendel vormen op integratie en samenleven. Constructieve journalistiek, het zal wel ja…Ook dat moest ons even van het hart.

De Raad van Bestuur en vrijwilligers van Volk in Nood


Tweeten
Voor vragen of commentaar op dit artikel kan u terecht bij : . of tel.: 0475/60.62.54